RIWA: verbeter lozingsvergunningen voor een schonere Rijn

In 2019 zijn in de Rijn opnieuw tientallen stoffen als industriële chemicaliën, geneesmiddelenresten, bestrijdingsmiddelen en afbraakproducten aangetroffen. Dit in hogere concentraties dan de streefwaarden van het European River Memorandum (ERM). Dit meldt RIWA-Rijn in haar jaarrapport over 2019. In dit rapport is de waterkwaliteit in het Nederlandse deel van het Rijnstroomgebied in kaart gebracht. RIWA is het samenwerkingsverband van Nederlandse drinkwaterbedrijven die oppervlaktewater, zoals rivierwater, gebruiken voor de bereiding van drinkwater. RIWA-Rijn pleit voor betere lozingsvergunningen en strengere handhaving om de concentraties ongewenste stoffen in het Rijnwater verder terug te brengen.  

De noodzaak tot verbetering van de waterkwaliteit van de Rijn bestaat – juist vanwege het drinkwaterbelang – nog altijd. Gerard Stroomberg, directeur van RIWA-Rijn: “Miljoenen mensen zijn voor hun drinkwater afhankelijk van de Rijn. Een schonere Rijn is dus van levensbelang. Niet alleen in Nederland, maar óók in de andere landen waar de Rijn doorheen stroomt.” Terwijl de concentratie van sommige ongewenste stoffen afneemt, komen ook nieuwe stoffen daarvoor in de plaats. Verbeteren van de waterkwaliteit vraagt daarom ook de komende jaren om stevige inspanningen.

Maak informatie over lozingsvergunningen centraal toegankelijk

Om vervuiling verder terug te dringen wil RIWA-Rijn allereerst dat bij het verlenen van een lozingsvergunning expliciet rekening wordt gehouden met de drinkwaterbelangen. Gerard Stroomberg: “We worden te vaak geconfronteerd met nieuwe stoffen die in grote hoeveelheden onder een vergunning worden geloosd. Denk daarbij aan Pyrazool, Trifluoracetaat en GenX”.

Hoewel vergunningverlening een openbaar proces is, blijkt niet alle informatie uit een aanvraag openbaar, eenvoudig en/of digitaal toegankelijk. De voor een vergunning verzamelde milieu-informatie hoort volgens het Verdrag van Århus openbaar te zijn, maar is dat vaak in de praktijk niet.

Gerard Stroomberg: “Vergunningaanvragen zijn langs de Rijn vaak alleen in te zien op het kantoor van de vergunningverlener en dan blijkt vaak een deel van het dossier niet beschikbaar omdat het bedrijfsgeheimen bevat. Terwijl juist die informatie voor ons relevant is om te kunnen wijzen op de drinkwaterrisico’s”. RIWA-Rijn wil daarom dat ook alle milieu-informatie uit vergunningen en aanvragen voor vergunningen van grote industriële lozers via de Rijncommissie centraal toegankelijk wordt gemaakt.

Houd meer rekening met drinkwaterbelangen

Een positieve ontwikkeling in Nederland is dat de gevolgen van een lozing voor de drinkwaterinname in zowel de algemene beoordelingsmethodiek (ABM) als in de emissietoets beter is verankerd in het vergunningenproces. RIWA-Rijn is ook blij dat Rijkswaterstaat in het project ‘Bezien lozingsvergunningen’ voor 66 bestaande lozingsvergunningen heeft gekeken of ze wel actueel, adequaat en volledig zijn. Een volgende stap zou zijn dat Rijkswaterstaat op een slimme manier alle (ongeveer 800) vergunningen de komende jaren gaat controleren. RIWA-Rijn ziet graag dat dit ook gebeurt met de door regionale overheden afgegeven vergunningen voor zowel directe als indirecte lozingen op de gehele Rijn.

Volg de ambities van de Rijnministers

De Rijnministers (overleg van de betrokken ministers en vertegenwoordigers van de landen in het stroomgebied van de Rijn) hebben in het programma Rijn 2040 een ambitieus doel gesteld voor de komende 20 jaar. Ook in 2040 moet de Rijn nog steeds bruikbaar zijn als bron voor drinkwaterproductie met zo eenvoudig en natuurlijk mogelijke zuiveringsmethoden. De emissies van microverontreinigingen naar het Rijnwater moeten met minstens 30% worden gereduceerd ten opzichte van de periode 2016-2018. In een brief aan de Tweede Kamer noemde minister van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat) deze afspraken belangrijk voor Nederland omdat de Nederlandse drinkwaterbedrijven hierdoor minder hoeven te zuiveren om goed drinkwater te kunnen blijven leveren.

 

Het RIWA-Rijn jaarrapport 2019 kunt u hier downloaden.

 

Het RIWA-Rijn themarapport over de ontwikkeling van de benodigde zuiveringsinspanning voor drinkwaterbedrijven langs de Rijn vindt u hier.

 

De Nederlandse versie van het European River Memorandum (ERM) kunt u hier downloaden.

Vernieuwd Europees Rivierenmemorandum op Wereldwaterdag gepubliceerd

     

De Europese coalitie van drinkwaterbedrijven ziet de eenvoudige zuivering voor de productie van drinkwater in gevaar en dringt erop aan dat de streefwaarden in oppervlaktewater worden nageleefd om zich aan te passen aan de klimaatverandering.

De ERM-coalitie heeft het European River Memorandum 2020 (ERM) gepubliceerd. De ERM-coalitie bestaat uit de verenigingen van drinkwaterbedrijven in de belangrijkste Europese stroomgebieden van de Donau, de Elbe, de Maas, de Schelde, het Ruhrgebied en de Rijn, waar 188 miljoen inwoners afhankelijk zijn van schoon drinkwater. In het memorandum formuleren zij streefwaarden voor oppervlaktewater, die onmisbaar zijn als minimale kwaliteitsnormen voor een duurzame drinkwatervoorziening.

Prof. Dr. Matthias Maier, voorzitter van de Internationale Vereniging van Drinkwaterbedrijven in het Rijnstroomgebied, IAWR, wijst op de huidige situatie van drinkwaterbedrijven: “De grootste bedreiging voor de langdurige voorziening van schoon, natuurlijk drinkwater is de verontreiniging van waterbronnen met chemicaliën. Een groot aantal stoffen wordt door menselijke activiteiten in de waterkringloop gebracht. Vanuit het oogpunt van de drinkwaterbedrijven worden lozingen niet voldoende gecontroleerd. In sommige gevallen kunnen de stoffen slechts in beperkte mate worden verwijderd met bestaande zuiveringstechnologieën. Door de klimaatverandering verandert de waterkringloop en daarom moeten de resterende bronnen voor drinkwater intensiever worden beschermd.

Maier benadrukt de noodzakelijke eisen: “Als we nu niet handelen, zal deze ontwikkeling leiden tot de wijdverbreide invoering van kosten- en energie-intensieve en dus klimaatschadelijke end-of-pipe-technologieën in drinkwaterbedrijven. Dit is geen oplossing, met name voor toekomstige generaties, maar een onaanvaardbare paradigmaverschuiving van het voorkomen van vervuiling naar het accepteren van vervuiling aan de bron. Dit is in strijd met de doelstellingen en overwegingen van de Europese Kaderrichtlijn Water”.

In het Europese Rivierenmemorandum beschrijven de coalitiepartners strategieën die nodig zijn om aan de streefwaarden te voldoen. Voor een effectieve bescherming van het oppervlaktewater moeten politici en bestuurders consistente maatregelen nemen: transparantie in de lozing van stoffen, strenge toelatingscriteria voor chemicaliën, en het verantwoordelijk maken van degenen die watervervuiling veroorzaken.

Een eerste succes in het kader van de ERM-coalitie kon al op 13 februari 2020 worden geboekt op de Rijnministersconferentie in Amsterdam. De verantwoordelijke ministers van de Europese oeverstaten hebben overeenstemming bereikt over het programma “Rijn 2040”, waarin voor het eerst een concrete reductiedoelstelling voor microverontreinigingen van ten minste 30 procent tegen 2040 is vastgesteld, met een herziening en, indien nodig, verhoging na 6 jaar.

De coalitiepartners stellen eensgezind: “Het Rijn 2040-programma is een startsignaal in de geest van het ERM en moet een model worden voor alle Europese stroomgebieden. Alleen zo kunnen we de drinkwatervoorziening voor de volgende generatie veiligstellen”.

Het European River Memorandum is in 4 talen beschikbaar:

het is hier te downloaden in het Duits, Engels, Nederlands en Frans.

     

Het volledige persbericht is hier te vinden.