Enorme plastic walvis op weg naar Utrecht

In de Catharijnesingel voor TivoliVredenburg zal binnenkort een enorme, plastic walvis verschijnen – gemaakt van vijf ton zwerfval uit de oceaan bij Hawaii. Op initiatief van de Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie (REBO) van de Universiteit Utrecht komt het kunstwerk voor zes maanden naar Utrecht. “Deze walvis staat symbool voor ons onderzoek naar duurzaam waterbeheer.”

Marleen van Rijswick, hoogleraar Europees en nationaal waterrecht en programmaleider van het Utrecht Centre for Water, Oceans and Sustainability Law, was voor een conferentie over duurzaamheid in Brugge. Daar zag ze het kunstwerk Skyscraper voor het eerst. Ze was onder de indruk van het ruim elf meter hoge gevaarte en onderzocht de mogelijkheden om het kunstwerk naar Utrecht te halen.

Met de hulp van zes verschillende partners, die allemaal even enthousiast zijn over de uitstraling en boodschap van de walvis, lukt dat. De opbouw van de plastic walvis start eind december. Op 17 januari is de officiële opening van het kunstwerk. Daarna worden er verschillende evenementen en lezingen rondom de walvis georganiseerd (het programma vind je hier). Het kunstwerk is gedurende zijn tijd in Utrecht voor iedereen te zien.

Onderzoek naar duurzaam oceaangebruik

Skyscraper is een kunstwerk van het Amerikaanse bureau KCA, waarmee de makers aandacht willen vragen voor de problemen van de plastic soep in de oceaan. “Het past heel mooi binnen ons onderzoek naar een duurzaam beheer van rivieren en de zee”, zegt Van Rijswick. De Universiteit Utrecht doet veel onderzoek naar de oorzaken en schadelijke gevolgen van de plastic soep. Zo onderzoekt Marleen van Rijswick hoe ecosystemen kunnen worden beschermd door middel van een brongerichte benadering die voorkomt dat rivieren worden vervuild en oceanen uiteindelijk een plastic soep worden. Seline Trevisanut onderzoekt hoe het recht kan bijdragen aan een duurzamer gebruik van oceanen. Alex Oude Elferink zit in de Scientific Advisory Board van The Ocean Cleanup. Oceanograaf Erik van Sebille brengt in kaart hoe plastic afvalstromen zich door de oceaan bewegen. En bij de faculteit Bètawetenschappen wordt gewerkt aan de ontwikkeling van plastic uit biomaterialen.

Vier etages hoog

Van Rijswick: “De walvis niet alleen heel goed bij ons onderzoek, het is ook een hele gave manier om mensen bewust te maken van het feit dat er echt wat moet gebeuren op dit gebied. Het kunstwerk is ongeveer zo hoog als een gebouw van vier etages, dus het valt enorm op. Het geheel ziet er vrolijk uit, totdat je goed kijkt en de herkomst van het plastic herkent. De kunstenaar heeft daar heel goed over nagedacht.”

Het kunstwerk lag tot voor kort in Brugge voor de Triënnale Brugge 2018. Utrecht wordt de tweede bestemming van de Skyscraper. In de zomer reist het geheel door naar Parijs en van daaruit naar vele andere steden in de wereld.

RIWA-Rijn

RIWA-Rijn sponsort de komst  van de walvis naar Utrecht, omdat we mensen bewust willen maken van het plastic dat via de rivieren in de zee terechtkomt.

Dit project wordt financieel en praktisch mede mogelijk gemaakt door de hulp van de Provincie Utrecht, de Gemeente Utrecht, Waterschap Stichtse Rijnlanden, de Vereniging van Rivierwaterbedrijven (RIWA), verzekeraar ASR en ingenieursadviesburo Sweco.

Kierbesluit treedt in werking

Op 15 november, de dag waarop de Haringvlietsluizen 47 jaar bestaan, stelt minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat) samen met haar bestuurlijke partners van Waterschap Hollandse Delta en Evides Waterbedrijf het Kierbesluit officieel in werking. Dit betekent niet dat op die dag de sluizen opengaan. Dat gebeurt alleen als de rivierwaterafvoer hoog genoeg is. Het Kierbesluit schrijft dit voor.

Het doel van het Kierbesluit is het bevorderen van de internationale vismigratie en het verbeteren van de biodiversiteit. Door de voordeur van de Haringvlietsluizen regelmatig op een kier te zetten kunnen trekvissen als de zalm en zeeforel volop naar binnen zwemmen om te paaien.

Een ander effect is dat het westelijk deel van het Haringvliet zouter wordt. In het Kierbesluit is geborgd dat innamepunten ten oosten van de lijn Middelharnis–Spui zoetwater kunnen innemen. Bij lage rivierafvoeren staan de sluizen dicht. Met een uitgebreid onderzoeks- en monitoringsprogramma houdt Rijkswaterstaat nauwkeurig in de gaten of de zoutintrek niet verder komt dan de afgesproken grens. Bovendien monitoren waterschap Hollandse Delta en Evides waterbedrijf de innamepunten van het zoete water.

Op 15 november 1971 opende Koningin Juliana de Haringvlietsluizen. Dit Deltawerk levert een forse bijdrage aan de veiligheid tegen overstroming en de beschikbaarheid van zoetwater in West Nederland. Met het Kierbesluit wordt een derde functie toegevoegd: een betere passeerbaarheid van internationaal migrerende vissen. De zoetwatervoorziening en veiligheid blijven daarbij gegarandeerd.

Meer informatie: https://www.kierharingvliet.nl/nieuws/2018/10/15-november-treedt-kierbesluit-in-werking.html